De relatie tussen taal, lezen, schrijven en het jonge kind (1)
In onze geletterde samenleving komen kinderen al vroeg in aanraking met (geschreven) taal. Op straat zien we straatnamen, wegwijzers, reclame en posters. In de winkel potjes en pakjes vol “taal” en in de brievenbus komen brieven en /of kaarten waarop iets getypt of geschreven staat.
Ook onze jongste kinderen op school, de kleuters, ervaren zo stap voor stap de functie van geschreven taal, zeker als ze voor hun verjaardag of voor Sinterklaas een verlanglijstje mogen maken. Schrijven is al vroeg een onderdeel van hun leven. Over schrijven in de kleuterklas wordt de laatste tijd heel veel gesproken. De verschillende meningen kunnen je echter in verwarring brengen. Waar doe ik nu goed aan? Wat is minder helpend? Welke kennis heb ik nodig?
Schrijven is één van de moeilijkste didactische vaardigheden, die we in onze basisschooltijd leren. Kleuters ‘vanuit het niets’ laten schrijven is dan ook vragen om problemen. Want schrijven gaat immers om een vaardigheid die in het ‘platte vlak’ wordt uitgevoerd. Een van de vele voorwaarden om dit goed te leren is dat kleuters voldoende kansen krijgen om een goed ruimtelijk inzicht te ontwikkelen. De basis voor de ontwikkeling van het ruimtelijk inzicht wordt gevormd door de ervaringen met het eigen lichaam. Kleuters veel laten bewegen en voelen en ervaringen laten opdoen met het eigen lichaam zijn daarvoor essentieel. (Gerda Broekstra)
Vanuit zichzelf kunnen kleuters niet schrijven: Leren schrijven is dan ook geen natuurlijke vaardigheid, die kleuters kunnen leren door ‘nadoen’. Leren schrijven is een vak, met uitleg en instructie en heel veel oefening. De tekens op papier van een kleuter zijn vaak getekende halen, strepen en bochtjes, die ze natekenen van een voorbeeld van een woord en/of hun naam. Specifieke letters aanwijzen in hun getekende woord, kunnen ze meestal niet.
Er zijn veel basisvaardigheden nodig om een kleuter voor te bereiden op het leren lezen, schrijven en rekenen. Denk aan de ontwikkeling van de fijne motoriek, richting ontwikkeling, auditieve discriminatie, visuele discriminatie, objectpermanentie en vooral ook het ontwikkelen van ruimtelijk inzicht. Dit alles om een basis te leggen voor een goede handschriftontwikkeling.
Mooi en leesbaar schrijven leer je door een koers van goede oefeningen in de kleuterklas met een doorlopende leerlijnlijn van instructie, herhaling en transfer tot en met groep 8 waarbij de juiste materialen op het juiste moment worden ingezet.
Elk kind op weg naar een leesbaar handschrift! Daar ga jij toch ook voor?
Dit artikel hebben we geschreven samen met Gerda Broekstra van Schrijfvriend. Meer praktische tips over dit onderwerp? Lees dan ook onze komende blog.